|
 |
|
Molim Vas odgovor; koji je kemijski spoj prah u aparatima za gašenje požara (ABC klase) i kakvo je njegovo antikatalitčko djelovanje prilikom njegovog samog gašenja? Puno Vam hvala!
|
|
Ime i prezime:
Sanjin Matic
sanjin.matic@ri.htnet.hr
|
 |
 |
Univerzalni (ABC) aparati za gašenje požara najčešće sadrže prah amonijeva dihidrogenfosfata (NH4H2PO4).
Prah djeluje na vatru na više načina:
1. hlađenje plamena - nakon unosa praha u plamen dio topline plamena troši se na zagrijavanje praha
2. endotermne reakcije - reakcije koje se odvijaju na visokim temperaturama u blizini ili u samom plamenu, a pri kojima se toplina troši - taljenje, isparavanje, disocijacija...
npr. neke moguće reakcije amonijeva dihidrogenfosfata:
NH4H2PO4 -> NH3 + H3PO4
H3PO4 -> HPO3 + H2O
3. gašenje lančanih reakcija slobodnih radikala - mnoge reakcije u plamenu uključuju slobodne radikale. Radikali (koji ovaj put nemaju veze s predsjedničkim izborima u Srbiji) su reaktivne kemijske vrste koje vrlo brzo reagiraju s drugim molekulama, a u tim reakcijama nastaju novi radikali i proces se ponavlja.
Pojednostavljeno: slobodni radikal X· reagira s molekulom YZ. Nastaju molekula XY i novi radikal Z·
X· + YZ -> XY + Z·
Neka sredstva za gašenje, među njima i amonijev dihidrogenfosfat, u plamena razvijaju različite kemijske vrste koje se uključuju u ciklus slobodnih radikala prekidajući ga. Te su reakcije katalitičke, tj. molekule koje prekidaju lanac slobodnih radikala neprestano se obnavljaju u svom vlastitom reakcijskom ciklusu.
Npr. molekula Q, koja je nastala iz nekog sastojka sredstva za gašenje, reagira sa slobodnim radikalom X·
Q + X· -> QX·
Slobodni radikal QX· ponovo reagira s X·, nastaje nereaktivna molekula XX, a Q se obnavlja
QX· + X· -> XX + Q
Q, odnosno prekidača radikalskih reakcija u plamenu, u slučaju fosfatnih spojeva predstavljaju molekule HPO2, HPO3, radikal PO2· i druge kemijske vrste.
4. utjecaj produkata raspada - plinovi nastali zagrijavanjem sredstva za gašenje guše plamen smanjujući koncentraciju kisika i razrjeđujući slobodne radikale. Osim toga, nakon hlađenja na površini goriva zaostaje čvrsta kora metafosforne kiseline, (HPO3)n, koja sprečava ponovno buktanje požara. |
|
|
Odgovorio:
Kristijan A. Kovač
kkovac@chem.pmf.hr
<-- Povratak
|
|
|
Postavite
pitanje iz bilo kojeg područja kemije i
e-škola će osigurati da dobijete odgovor od kompetentnog znanstvenika. |
  |
|
